حق مالکیت بعضی از اموال تنها به یک شخص اختصاص ندارد. بعضی اموال دارای مالکین متعدد هستند و چند نفر به صورت اشتراکی صاحب آن مال هستند. این اموال مشاع نامیده می شوند. در نمی توان سهم هر شریک را به طور دقیق مشخص کرد، زیرا همه ی شرکا، مالک ذره ذره ی مال هستند. پس کسی نمی تواند بخشی از مال را مشخص کرده و در آن تصرف کند. پس اگر شریکی بخواهد سهم خود را بفروشد، چه باید بکند؟ اساسا فروش مال مشاع به چه شکل انجام می شود؟
پیش از ورود به بحث باید مفاهیم زیر را بشناسیم:
هنگامی حق چند مالک در یک شیء واحد جمع شود، بین آنها شراکت ایجاد می شود. ایجاد این شراکت می تواند به اختیار آنها باشد؛ مانند اینکه حسن و علی تصمیم بگیرند با یکدیگر یک زمین بخرند و هر یک مالک 1/2 آن زمین باشد. یا شراکت می تواند بدون اختیار طرفین و به صورت قهری ایجاد شود. مثلا فردی فوت کند و اموال او به فرزندانش حسن و علی به ارث برسد. در این حالت بدون خواست و اراده ی حسن و علی بین آن دو شراکت ایجاد شد.
پس یک مال زمانی مشاع محسوب می شود که:
اولا چند مالک داشته باشد؛
دوما حقوق مالکان متعدد در یک مال واحد جمع شده باشد؛
سوما هر یک از شرکا در ذره ذره ی آن مال مالکیت داشته باشند؛
چهارما سهم هیچ یک از شرکا از دیگران متمایز نشده باشد. یعنی نتوان بخش مشخصی را به عنوان سهم علی یا سهم حسن در نظر گرفت.
همان طور که گفتیم در مال مشاع سهم هیچ یک از شرکا مشخص نیست. تنها میزان سهم شرکا مشخص است. مثلا می دانیم 1/2 زمین متعلق به علی است. اما کدام یک دوم؟ کدام قسمت زمین؟ پاسخ به هیچ یک از این سوالات مشخص نیست. حال در نظر بگیرید علی می خواهد سهم او مشخص شود. در این صورت مطابق ماده ی 589 قانون مدنی باید گفت، هر یک از شرکا می تواند هر وقت بخواهد تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید.
تقسیم به معنای جدا کردن سهم شرکا در مال است. در واقع تقسیم مفهومی اعم از تفکیک و افراز دارد. مثلا ماترک متوفی بین ورثه ی او تقسیم می شود و این تقسیم شامل اموال منقول و غیرمنقول می شود. اما این تقسیم به چه شکلی ممکن است به عمل آید؟
تقسیم مال مشاع به دو صورت ممکن است انجام شود:
درباره این سایت